Współpraca z „Wybitnymi”


Od lewej: Antoni Osuchowski, Henryk Sienkiewicz, Stanisław Hassewicz. Fotografia z 1916 roku.

Antoni Osuchowski – jako gorący rzecznik szerzenia oświaty ludowej – kooperował z wieloma działaczami warszawskimi, gromadząc środki na rzecz Akademii Umiejętności w Krakowie i innych towarzystw naukowych. Poniżej znajduje się lista najbardziej znanych działaczy polskich, z którymi współpracował:

  • Henryk Sienkiewicz – wraz z Osuchowskim byli negatywnie nastawieni wobec polityki pruskiej w stosunku do ludności polskiej. Jako gorący rzecznicy solidarności narodowej okazywali pełną świadomość groźby wynarodowienia. Z powodu represji pruskich wobec strajku szkolnego Sienkiewicz ogłosił list otwarty do cesarza Wilhelma II, w tej sprawie konsultował się z Osuchowskim, prosząc go o zajęcie stanowiska. Po założeniu Komitetu Centralnego Królestwa Polskiego, Henryk Sienkiewicz został prezesem rady nadzorczej, natomiast tymczasowym prezesem Macierzy – Osuchowski. Ta czołówka pozwalała na szybki rozwój Macierzy.
    Sienkiewicz określił Osuchowskiego jako: „typ człowieka idei, który jak igła magnesowa zwraca się ciągle w jednym kierunku: myśl służenia dobru publicznemu opanowała jego życie i uzbroiła w trudną do wiary wytrwałość. Pracował całe życie, ciągle w kwestach, rozjazdach z uszczerbkiem sił i zdrowia. Nic dziwnego, że zyskał zaufanie całego społeczeństwa i że potem, gdy powstała Macierz Szkolna, vox populi wezwał go na jej kierownika.”.
  • Bolesław Prus – określał Osuchowskiego jako „kochanego Mecenasa i Wuja”. Darzył go głębokim szacunkiem i sympatią. Korespondowali ze sobą o sprawach drobnych, zdrowia, wypoczynku oraz materialnych i politycznych. W 1894r. Osuchowskim zawarł z Prusem umowę, nabywając jego prawa wydawnicze i pisma zbiorowe, jako edycję jubileuszową, za sumę 30 tys. rubli. Wyrazem zaufania Prusa było uczynienie Osuchowskiego jednym z kuratorów swojego testamentu. Z powodu nagłej śmierci Prusa, powołano komitet pogrzebowy z Sienkiewiczem na czele, w jego skład wchodził również Osuchowski.
  • dr. Stanisław Hassewicz i Nestor Bucewicz – podczas kryzysu finansowego polskiej oświaty na Śląsku Cieszyńskim, byli członkami specjalnego komitetu, powołanego przez Osuchowskiego, którego celem miało być zasilenie poważniejszymi środkami Macierzy. Jednakże mimo opodatkowania członków po 25 rubli, nie zdołano zebrać większych sum. Wówczas Osuchowski rozpoczął abitację stowarzyszonych, której to wynikiem były hojne dary dr. Hassewicza i Bucewicza. O tym fakcie pisał Osuchowski z radością do sekretarza Macierzy księdza Józefa Londzina.
  • Józef Londzin – burmistrz miasta Cieszyna, sekretarz i skarbnik Macierzy, a w latach 1903-1904 jej prezes. Ostro krytykowany przez Osuchowskiego, który zaliczył go do kategorii ludzi nieudolnych, o ciasnych poglądach i „bez poczucia idei dobra publicznego”. Być może było to spowodowane poczuciem bardziej religijnym niż narodowym.